Atatürk ve İnönü, Çerkez Ethem ile Barışır mı! -1

Atatürk ve İnönü, Çerkez Ethem Barışır mı!

    Bugün dahi, Anıtkabir’de İsyancı olduğuna ve  Yunanlılara sığındığına dair adamlarıyla birlikte fotoğrafı asılı bulunan Çerkez Ethem için “itibar verilsin”deyip “kahraman” ilan edenlerle,  buna karşı çıkanlar arasında açık ya da örtülü bir mücadele var mı? Bana, göre örtülü bir mücadele var. İyi de, bu Kafkas STK larının çoğu  ısrarla bu konuyu neden gündemlerinde tutuyor? Bir de bu konuyu destekleyen muhafazakarlığı öne çıkan/din yada etnik konular üzerine söylemler yapan bazı tarihçiler/siyasetçiler!  var.

    Oysaki, Çerkez Ethem ihanetini Atatürk Nutuk’ta da belirtmiş, İnönü anılarında yazmış, Anıtkabir’de fotoğrafları duvara asılmış ve Tarih kitaplarında okutulmuş olan  Çerkez Ethem, belli ki, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşu ve duruşuyla ilgili bir konudur.

    Dolayısıyla Çerkez Ethem’in kahraman olduğunu söyleyip, anlatanlarla Türkiye Cumhuriyeti Devleti kuruluş ilkeleri arasında da bir sorun var gibi görünüyor. Çerkez Ethem kahramansa,  hain ilan eden TBMM,  Atatürk,  İnönü ve diğer silah arkadaşlarının hükmü  ile Atatürk'ün Söylevi/Nutuk'u yok sayılıyor! Bu yok sayılma aynı zamanda kuruluş ilkelerininde, milli mücadele hikayesininde  zaafiyete uğratılması anlamı taşımayacakmıdır?

Türkiye’nin en örgütlü etnik STK ları arasında yer alan Kafkas Derneklerinde faaliyet gösteren Çerkezlerin çoğu Çerkez Ethem’i kahraman olarak görürken, hatta “Çerkez Ethem olmasaydı, Milli Mücadele olamazdı ve Bugün ki Türkiye Cumhuriyeti Devleti’de Kurulamazdı…” diyerek TBMM’yi, Atatürk’ü ve Silah Arkadaşlarıyla birlikte Türk Ordusunu, yokluklar içerisinde mücadele eden Türk Milletinin kahraman evlatlarını yok sayacak kadar ileri giden zihniyeti de anlamak mümkün değil! 

   Milli Mücadele de öncelikle yararlılıklar gösteren  daha sonra Nedense! kendi başına hareket etmeye çalışarak Düzenli orduyu, Atatürk’ü ve TBMM’yi tanımayan ve isyan eden Çerkez Ethem ve kuvvetleri, belirli bir dönemden sonra otorite tanımaz hale gelmiş ve  İsyan etmiştir.

    İnönü Muharebesi sırasında bu isyanı bastırılmıştır.  Çerkez Ethem bu yenilgi sonunda Yunan ordusuna teslim olmuş ve TBMM tarafından, kardeşleriyle birlikte vatan haini ilan edilerek 150’likler listesine alınmıştır.

  İsmet İnönü, Hatıralar, 1. Cilt – şöyle diyor.

“Çerkez Ethem'i Yozgat isyanının bastırılmasında görevlendirdik. Ethem Bey, Yozgat isyanını bastırdı ve Ankara'ya döndü. Yozgat isyanı çok kanlı bir şekilde bastırılmış ve Yozgat yağma edilmiştir. Ethem Bey'in kuvvetleri Yozgat'tan Ankara'ya geldikten sonra, Ankara Çarşısında ve Ankara'nın etrafında büyük panayırlar kuruldu. Bizim Kuvayi Milliye, Yozgat'tan sürdükleri koyunları halkın gözü önünde satmaya başladılar. Olup bitenleri hüzünle seyrediyoruz, fakat bir şey yapamıyoruz. Ethem Bey'in Yozgat'tan dönüşü üzerine kendisini istasyonda karşıladığımızı ve Atatürk'le beraber bir müfrezesini teftiş ettiğimizi hatırlarım. Müfrezeyi teftiş ettik muvaffakiyetlerini selamladık.

Oradan ayrılırken Atatürk'e sordum:

-Her biri pürsilah, tepeden tırnağa silahlı. Bunun kendilerine verdiği güven ve büyüklük duygusu ile herkese tepeden bakıyorlar. Bugün memlekete hakim olan kimdir? Bunlar mı, biz miyiz?

Beraber yürüyoruz, Atatürk biraz durdu, düşündü ve şu cevabı verdi:

- Biziz, akıl bizdedir... Atatürk'ün bu sözlerinden keyiflendim.”

Çerkez Ethem ile yaşanılan sorunlar

  Ankara valisini yetkisi dışında yargılama girişimi: İstiklal mahkemeleri hakkında verilen karara karşı çıkma: .Asker toplama konusunda İçişleri Bakanlığına engel olma

Batı Cephesinin iki kısma ayrılmasına karşı çıkılması Düzenli ordunun kurulmasına direnç gösterilmesi: TBMM hükümetine başkomutanlık yetkisinin verilmesine karşı çıkma Çerkez Ethem'in kuvvetlerine 1. Kuva-yi Seyyare adının verilmesine karşı çıkma -Yüzbaşı Tevfik Bey'le Cephe Komutanlığı arasında olan çekişmeler:

   Çerkez Ethem kendisinin hâkim olduğu alanda TBMM hükümetini tanımamış, kendi düşünceleriyle hareket etmiştir.

  I. İnönü Savaşı sırasında Yunanlılar’la iş birliği yaptı. Ardından da birliklerini dağıtarak kardeşleriyle birlikte Yunanlılar’a sığındı veya kendi ifadesiyle “bir protokol yaparak” Yunan işgali altında bulunan Türk topraklarına geçti. Ankara İstiklâl Mahkemesi ise Ethem ve kardeşlerini vatana ihanet suçuyla yargılayarak 9 Mayıs 1921’de gıyaben idama mahkûm etti.

-Arabulucular, Konuşmalarla sonuç alınamıyor.

https://kho.msu.edu.tr/hakkinda/harbiyeli_ataturk/nutuk/11/7.html

   "Nutuk’ta Çerkes Ethem Hadisesinin Sonu: Mustafa Kemal Paşa; asi Ethem ve kardeşlerine karşı fiili harekete geçilme emrinin verilmesini şu sözlerle dile getirmektedir:

 “Efendiler; askeri harekâtı, çapulculuktan; devlet kurup yönetmeyi, şunun bunun çocuklarını dağlara kaldırmak haydutluğundan ibaret zanneden; şarlatanlıklarıyla, yaygaralarıyla bütün bir Türk vatanını bezdiren ve Türk milletinin Büyük Meclisini kendileriyle uğraştıran, utanmaz, haddini bilmez, küstah ve herhangi bir düşmanın boğazı tokluğuna casusluğunu, uşaklığını yapacak kadar aşağılık, bayağı yaratılışta olan bu kardeşleri, ellerindeki bütün kuvvetler ve dayandıkları düşmanlarla birlikte yola getirmek ve ortadan kaldırmak suretiyle, inkılap tarihimizde etkili bir ibret örneği vermek zaruri görüldü…” 23 https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/623541

Saygılarımla

Bayram Türkmez

9 Eylül 2023

Çerkez Ethem ve avanesi de 150 lik hainler listesinde yerini alırken,  1938 yılında Celal Bayar tarafından TBMM de genel af çıkartılmış ve hain ilan edilenler affedilmiş, bunların çocukları ve torunları için 1950 yılına kadar da T.C. Devleti'nde görev verilmemiştir.

FOTOĞRAFLAR

1- Anıtkabirde asılı bulunan İsyancı ve Şehit  fotoğrafları

2- Araştırmacı/Tarihci Cengiz Özakıncı’nın değişik kaynaklardan elde ettiği fotoğraf  28.1.1921 Dereköy - Çerkez Ethem Yunan'a sığınıyor.

Yunan Subay>Çerkez Ethem>Eşref Kuşçubaşı>Yunan Subay C.D.Karassos

3- Osmanlı döneminde faaliyet gösteren ancak Milli Mücadele sonrası birçok dernek gibi kapatılan ve 2012 yılında yeniden açılan Çerkes Kadınlar Teavün Cemiyetine ait sosyal medya sayfası...

4-2016 yılında Gölbaşı Belediyesi ve Gölbaşı Kafkas Derneği'nin Hacımuratlı'da  ortaklaşa açılışını yaptığı "Çerkes Sürgün Anıtı" açılışı

Açıklama ;: Çerkez=Çerkes