“Kurucu Akıl Hünkar HACI BEKTAŞ VELİ”
Prof.Dr. Özcan Güngör’ün “Kurucu Akıl Hünkar HACI BEKTAŞ VELİ” adlı inceleme/araştırma kitabını okudukça ne kadar değerli olduğunu anlıyorum. Onlarca kaynaktan araştırılıp, süzgeçten geçirildikten sonra Hacı Bektaş Veli’nin hayatını, çalışmalarını...
HACI BEKTAŞ VELİ HAKKINDAKİ HERŞEY BU KİTAPTA…
“Kurucu Akıl Hünkar HACI BEKTAŞ VELİ”
Prof.Dr. Özcan Güngör’ün “Kurucu Akıl Hünkar HACI BEKTAŞ VELİ” adlı inceleme/araştırma kitabını okudukça ne kadar değerli olduğunu anlıyorum. Onlarca kaynaktan araştırılıp, süzgeçten geçirildikten sonra Hacı Bektaş Veli’nin hayatını, çalışmalarını, düşüncelerini ve yaptıklarını değişik kaynaklardan inceleyerek analiz eden bu kitapta aklınızdaki birçok soruya da cevap bulacaksınız.
Değişik kaynaklarında araştırılarak ortaya çıkan 136 sayfalık bilgi kitabı olup, okumak isteyenler internet ortamından ulaşabilir…
Benim söyleyeceğim tek söz ise şudur. Türk Milleti kökleri çok derinlerde olan, dünyanın her tarafında varlığını sürdüren büyük bir millettir. - Bayram Türkmez -
Kitaptan size kısa notlar sunuyorum.
-Hacı Bektaş Veli’nin görüşlerindeki ve eserlerindeki vurgular, Hanefilik ve Maturidilik çizgileriyle önemli bir uyum içerirken, bunun yanısıra kendi özgün yaklaşımlarını da barındırır….
-Hacı Bektaş Veli, Felsefi düşüncelerini Kur’an ayetleriyle destekleyerek açıklar ve Kur’an’ın her ilkesini mistik düşünceleriyle birleştirir…
-Hacı Bektaş Veli, insanın sevgi, merhamet, adalet ve bilgi gibi değerleri geliştirmesi gerektiğini vurgular. Ayrıca, insanın diğer varlıklara saygılı olması, doğayı koruması ve yardımseverlikte bulunması da önemli değerler arasında yer alır.
-Hacı Bektaş Veli’nin düşüncesinde ilim ve bilgi, insanın Tanrı’ya yaklaşmasında önemli bir role sahiptir. O bilgiyi ışık olarak tanımlar ve insanın karanlıkları aydınlatmasına yardımcı olduğunu ifade eder. İlmin, akıl ve marifetle birleşmesi gerektiğini ve bu üçünün birlikte insanın Tanrı’ya yaklaşmasına vesile olduğunu belirtir.
-Hacı Bektaş Veli, akla büyük bir önem atfeder. Akıl insanın Tanrı’ya ulaşmak, gerçekleri anlamak ve hayatını düzenlemek için kullandığı bir hazine olarak görülür. İman bir hazine gibidir, Akıl ise bu hazinenin muhafızıdır…Ancak, akıl sadece bilgi üretmekle kalmaz, aynı zamanda imanın rasyonel temelini oluşturur…
-Hacı Bektaş Veli’nin en tanınmış eseri Makalat’tır. 4 kapı 40 makam tertibiyle kaleme alınmıştır ki, bu düzenleme Ahmet Yesevi’nin “Fakrname”si ile büyük benzerlik taşır. Dört kapı (Şeriat-Tarikat-Ma’rifet-Hakikat) ve Kırk makam anlayışı, tıpkı Yunus Emre gibi Türk Mutassavvuflarının benimsediği bir ruhani yol anlayışını ifade eder.
-Hacı Bektaş Veli’nin felsefesinde iman, hakikatin kalp ile onaylanması ve dil ile anlatımı/ikrar olarak tanımlanır. Başka bir ifadeyle imanla ilgili olarak, sözlü beyan ile kalpten kabul arasındaki uyumsuzluk kabul edilemez.
-Hacı Bektaş Veli’nin inanç sisteminde Hz.Muhammed ve Hz.Ali’ye duyulan sevgi ve bağlılık derindir.
-Hanefi/Maturidi İslam düşünürlerine göre de “ iman, dil ile ikrar etmek ve kalp ile tasdik etmek” şeklinde tanımlanmıştır. Hacı Bektaş Veli buna ilaveten bir de 3.bir boyut olarak Uygulama’yı eklemiştir.
-Hacı Bektaş Veli’nin Kur’an anlayışı, Allah ile İnsan arasındaki aşk temelli ilişkiyi vurgular. Kur’an onun gözünde sevgi dolu bir iletişimin ifadesi, Allah’ın sonsuz ilminin kaynağı ve insanın rehberidir. Hacı Bektaş, Kuran’ı kendi fikirlerini desteklemek ve açıklamak için sıkça kullanmış, mistik yaklaşımını Kur’an ayetleriyle süslemiştir.
-Hacı Bektaş Veli “İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır” sözüyle cehaletin zararlarına dikkat çekmiştir. “Gelin canlar bir olalım” ve “ Bir olalım, iri olalım, diri olalım” çağrılarıyla toplumu birlik ve beraberliğe davet eden bir duruşu vardır.
-Hacı Bektaş Veli’ye göre “akıl yeryüzünde Allah’ın terazisidir” İnsan bu terazi ile iyiyi kötüden ayırabilir, gerçeği yanlıştan ayırt edebilir. Kur’an’ı Kerim’deki sık sık “akıl etme”, “akıl erdirme”, “temiz akıl sahipleri”, “akıllanmayacak mısınız?” gibi ifadelere yer vermektedir. İslam dini, insanın aklını kullanarak evreni keşfetmesini ve Kur’an’ı anlamak için çaba gösterilmesini teşvik eder.
-Sosyolojik ve antropolojik perspektiflerden bakıldığında Bektaşilik ve Alevilik inanç sistemlerinin İslamiyet öncesi Türk inançlarından türemiş pek çok kültürel motif içerdiği görülmektedir.
-Hacı Bektaş Veli'nin özgün mesajı; Hünkar, Anadolu'nun kırsal kesimlerinde yaşayan Türkmenlere anladıkları bir dil ile tebligde bulunarak, Yesevi geleneğinin etkisiyle özgün bir usül belirlemiştir. Ahilik Teşkilatı'nın da Bektaşiliğe dahil olunca, Bektaşiliğin içinde farklı toplumsal yapılar dahil olmuş ve bu sayede Anadolu'nun önemli bir dinamiği haline gelmiştir.
-Bektaşilğin önemli bir dönüm noktası, 1826’da Yeniçeri Oçağı ile Bektaşi tekkelerinin kapatılmasıdır.Yeniçeri ocağının etkisi nedeniyle Bektaşiliğin zarar görmesi tarihsel bir tevafuk olarak kabul edilebilir. Ayrıca, tekkelerin kapatılmasının ardından bu tekkelerin bazıları Nakşibendilere devredilmiştir. (soyyer-1999)
( Bu örneklerden de anlaşılacağı üzere Bektaşilik bir Türk tarih ve kültürünün derinliklerinden gelen bir tarikattır...Bunun en son örneğini Mustafa Kemal Atatürk'le birlikte Milli Mücadele ve Cumhuriyetin kuruluşunda gördük... Yazar da bu konu da bazı örnekler sunmaktadır. Saygılarımla -Bayram Türkmez.)
Prof.Dr. Özcan Güngör - Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Din Sosyolojisi alanında 2014 yılında doçentlik, 2019 yılında profesörlük unvanı alarak çalışmalarını aynı fakültede ve Bölüm başkanı...
