GÖLBAŞI GÖLBEK KÖYÜ
Dâhiliye Vekâleti (içişleri Bakanlığı)‘nın 1928 yılında yayınladığı Son Teşkilatı Mülkiyede Köylerimizin Adları isimli neşriyatında zaten Haymana’ya bağlı olan Ahiboz, Bezirhane, Çeltik, Çayırlı, Hacımuradlı, Halaclı (Hallaçlı), Selametli, Topaklı, Karacaviran (Karacaören), Karagedik, Çerkezhöyük (Gökçehüyük), Gölbek, Velihimmetli, Kırıklı, Yağlıpınar köyleri yeniden Haymana kazası Yabanhamamı nahiyesine bağlanmıştır.
Tarih: 12/1/1950 Sayı: 3/10457 Dosya: 76-371 Fon Kodu: 30..18.1.2 Yer No: 121.97..16.
Ankara ili Karagedik ve Selametli Köyleriyle Karacaviran ve Gölbek Köylerinde gerçek kişilere ait arazinin kamulaştırma ve dağıtma işlerinin yapılması.
Tarih: 30/9/1955 Sayı: 28090 Dosya: Fon Kodu: 30..11.1.0 Yer No: 253.32..13.
Ankara'nın Bala ve Haymana ilçelerinin Emirler ve Gölbek köyleri arasındaki sınırın tespiti.
24 Kasım 2001 tarih ve 24593 sayılı resmi gazete:
İçişleri Bakanlığından :
Karar Sayısı : 2001/2327
1 — Ankara İli Haymana İlçesi Yenice Bucağına bağlı Gölbek Köyünün, aynı İlin Gölbaşı İlçesi Merkez Bucağına bağlanması; 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 2 nci maddesinin (B) ve (D) fıkralarına göre uygun görülmüştür.
2— Bu Kararı İçişleri Bakanı yürütür.
23 Kasım 2001
Ahmet Necdet SEZER
CUMHURBAŞKANI
Bülent ECEVİT R. K. YÜCELEN
Başbakan İçişleri Bakanı
Köy Selçuklular döneminde Bozulus Türkmen aşiretlerinin “yaylağı” olarak kullanılır. Sulakiye Gölü suyunun zaman içinde çekilmesi ile bu bölgeye Türkmen aşiretleri yerleşerek, köyler kurar. “Karakeçili” aşireti bir müddet bu bölgeyi “yaylak” olarak kullanır. Türk hakimiyetinde Karacadağ idari birimine bağlı olan bölgeye zaman içinde, Haymana’nın Kızılkoyunlu ve Karapınar köylerinden aileler gelerek yerleşir.Kızılkoyunlu aşiretinden 8 hane Köye yerleşmiş. Bir kısım Karacaviran’a gelen kabilelerin Gölbek,Totak ve Çeltek köylerini kurduğu söylenmektedir.Komşu köylerde Karacabey Kabileleri yaşamaktadır. Köyün eski adı “Kölit”, “Kölik” ve “Gölnik”tir.
Gölbek, Çimşit, Kırıklı, Karacaören köylerinde ve Bezirhane Beldesi’nde bulunan höyüklerde yapılan yüzey araştırmalarında İlk Tunç Çağı izlerine rastlanmıştır.Gölbek köyünde bulunan antik kalelede Galat dönemi iskan izlerine rastlanmıştır Yerleşmelerin boyutu da köy tipi ve taş temel üzerine kerpiçle yapılan mimari yapılardır. ilk Tunç Çağı‘nın ilk dönemlerinin en belirgin özelliği de içi siyah astarlı, dışı kırmızı ve çok iyi perdahlanmış çanak-çömlek çeşitleridir. Orta ve Son Tunç Çağı‘nda mevcut höyüklerde iskânın devam ettiğini görürüz.
Gölbek köyünde bulunan doğal mağara ve sığınaklar doğal zenginliklerdendir .
Taşlıhöyük: Gölbek Köyü'nün 5 km doğusunda; Sulakiye Gölü'nün tam ortasında yer almaktadır. Doğal bir yükselti üzerinde kurulmuş olan höyük kuzey-güney yönünde 179 m; doğu-batı yönünde 176 m çapında ve yaklaşık 10 m yüksekliğindedir. 1992 yılında S. Omura başkanlığında gerçekleştirilen İç Anadolu yüzey araştırmaları sırasında tespit edilmiştir. Yerleşmenin yüzeyinden çanak çömlek parçaları toplanmıştır.
Yağlıhöyük: Gölbek Köyü'nün 3.5 km güneybatısındadır. Gölbek Köyü'nden Güzelcekale Köyü'ne giden karayolunun 500 m güney-güneydoğusunda dağlarla çevrili küçük bir ovada yer almaktadır. 11 m yüksekliğinde; 163x110 m boyutunda oval biçimli bir tepe olarak tanımlanmıştır. S. Omura başkanlığında saptanmış ve üzerinden bu araştırmacıya göre İTÇ'na ait tek yüzey renkli çanak çömlekleri çok sayıda ele geçmiştir. 2006 yılında S. Omura tarafından yapılan yüzey araştırmasında yeniden incelenmiştir. Bu araştırma sırasında höyüğün boyutları kuzey-güney: 131 m; doğu-batı: 141; yüksekliği ise 7.5 m olarak saptanmıştır. Yüzeyden İTÇ'nin yanı sıra Demir Çağı malzemesi toplanmıştır. İTÇ çanak çömlekleri el yapımı; tek renkli; saman veya kum katkılıdır
GÖLBEK KÖYÜ DEMİRHAVAN HÖYÜĞÜ
Demirhavan höyüğü Ankara-Konya karayolunun 70. km.si hizasında kuşuçuşu 5-6 km güneyde , ,doğu,güney ve batısı dağlarla çevrili, yaklaşık 7-8 metre yükseklikte küçük bir höyük görünümündedir.Höyüğün etrafı tarlalarla kaplı olup.tarlaların her sürülüşünde höyük biraz daha tahrip edilmektedir.Höyük çevresinde 500 metre çapında bir daire şeklindeki alan içerisinde mimari ve seramik kalıntılara rastlanılmaktadır.Höyük üzerinde toplanan parçalara göre ,Geç Kalkolitik devirden Roma devrine kadar olan kültürlere rastlanmıştır.Bunlar Geç Kalkolitik,Eski Tunç,Hitit çağı,Frig çağı,Helenistik çağve Roma çağı olarak tepit edilmiştir.Ayrıca höyüğün güney-batısındaki dağın höyüğe bakan cephesinde 7-8 adet olğu söylenen mağaraları görmek mümkündür.
Gölbek Kalesi : Galatlardan kalma kale, Gölbek Köyü’nün 2,5 km güneybatısında ve 1225 metre rakımlıdır. Özellikle batı ve kuzeyini, kısmen doğusunu kontrol eder. Kuzeyde Karacaören Kalesi, batıda Güzelcekale görüş alanındadır. Düzlükten yaklaşık 150 metre yüksekliktedir. Güneyindeki vadide bir dere yatağı bulunur. Yapı genel olarak oval planlıdır. Paralel uzun kenarların birbirine mesafesi 25 metre kadardır. İçindeki kayalığın yanı sıra doğusunda ve güneyinde kayalık yamaçlar bulunur. Tüm surun yapımında oldukça iri bloklar, özellikle temelde, iç ve dış yanlara yerleştirilmiş, araları küçük taşlarla doldurulmuştur.
Doğudaki kayalıktan itibaren kuzey yandaki sur, yer yer kırılarak, yer yer kavisle inşa edilmiştir. Bu bölüm yaklaşık 40 m. uzunluktadır. Tüm surun yapımında oldukça
iri bloklar, özellikle temelde, iç ve dış yanlara yerleştirilmiş, araları görece küçük taşlarla
doldurulmuştur. Surun bu bölümünde yükseklik yer yer 1,5 m.yi aşmaktad ır. Kalenin
girişi kuzey yöndeki kapıdandır. Kapı genişliği 1,20 m.den az değildir. Iç kısımda belki
kapıyla ilgili olabilecek bazı mekanların varlığından söz edilebilir. Sur, kapıdan batıya
doğru kavisle devam eder. Surun en geniş bölümü batıdadır. Tıpkı Hisarlıkaya'da, benzer olarak diğer bazı bölge kalelerinde olduğu gibi çok iri, yassı bloklar, neredeyse
temelolarak kullanılmıştır. Güney yanın doğu ve batı ucundaki kayalıkların arası
yaklaşık 13 m. uzunluğunda bir surla birleştirilmiştir. Bu bölüm ise kuzeydeki kapının
karşısına gelmektedir. Sur üzerinde şimdilik bir kule saptanamamıştır. Ancak kırılma
ların ve bununla birlikte oluşan kavislerin, kule etkisi yarattığı söylenebilir.
Gölbek Kalesinin genel görünümü
Sulakiye (Kuruçöl) Gölü: Gölbek, Çeltek ve Altunçanak Köylerinin kenarında, 1050 metre rakımlı, 600 hektar alana sahip, güneyinde ve batısında yer alan birkaç pınarın suyu ve yazın kuruyan dereciklerle beslenir.Tamamen tarım alanlarıyla çevrilmiş olan gölün doğu kesiminde az miktarda sazlık alanlar mevcuttur.Tuz Gölü çevresinde yer alan göllerden biri olması sebebiyle, alanda üreyen ve konaklayan kuşlara Çöl Gölü’nde de rastlanılmaktadır. Ankara’ya yakın olması nedeniyle özellikle hafta sonlarında ağır av baskısına maruz kalan göl ve çevresinde herhangi bir koruma statüsü bulunmamaktadır.Bu bölgede Flamingo, Dikkuyruk, Sakarca, Angıt, Çamurcun, Küçük Kerkenez, Toy, Büyük Cılıbıt ve Uzunbacak kuşlarına rastlanır.
On yıl öncesine kadar Sulakiye Gölü’nde ördek, kaz, turna ve toy kuşu avcılığı yapılırken, günümüzde göl suyunun çekilmesi dolayısıyla, göl sahası tuzlu toprak haline gelmiştir.
Kale civarında bulunan mağaralar
Höyüklerin çevresinde bulunan küp parçaları
Köye ait Vakıflar Genel Müdürlüğü kayıtlarında Hacı Ömer Cami-i şerif Vakfı vardır.Günümüzde yeni cami yapıldığı için ibadete kapalı olan eski köy camiini Hacı Ömer Efendi yaptırır. Kare planlı ve karkas bir yapı olan eski köy camiinin alçı mihrabı özgündür. Bahçesinde antik mermer parçalar bulunmaktadır.
Kaynak:Cumhuriyet arşivleri,Resmi Gazete,Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü. www.golbek.net |